Waarom niet elke bubbel een champagne is
Het gebeurt geregeld. Bij het drinken van een mousserende wijn hoor ik iemand zeggen: ‘zo, dat is een lekkere champagne’. Het is hetzelfde als wanneer je een ‘Spa rood’ bestelt terwijl je bruisend water wil hebben. Iedereen snapt wat je bedoelt, maar het is niet helemaal juist. Ik leg jullie uit hoe dat zit.
Appellation d’origine Contrôlée
De Fransen hebben overal regels voor. Ook als het om de productie van wijn gaat. Een appellation geeft het productiegebied aan waarbinnen de wijnen gemaakt mogen worden. Het is een Franse kwaliteitscontrole op verschillende producten. Zo heb je ook appellations voor kaas (denk aan Époisses of Camembert), mosselen (bijvoorbeeld Bouchot), olijfolie en zelfs voor boter. De regels zijn streng en zorgen voor een bepaalde kwaliteitsstandaard. De producten blijven op de juiste manier geproduceerd en als consument weet je wat je koopt.
Er zijn onwijs veel appellations voor wijnen. Zo ken je waarschijnlijk wijnen uit de Bordeaux, Bourgogne of Elzas. Dat lees je op de fles. Bekende appellations buiten Frankrijk zijn Chianti (Italië) en Rioja (Spanje). Ook port en sherry hebben hun eigen appellations.
Een appellation geeft regels over onder andere het productiegebied (waar mag je de wijn produceren), aantal aangeplante wijnstokken per hectare, minimum alcoholgehalte, verbouwingsmethode (mag ik de ranken water geven) en snoeien. Alle wijnen die de naam willen dragen van het appellation moeten voldoen aan de eisen. Voldoe je er niet aan? Dan mag jouw wijn niet de naam van het appellation dragen.
Wist je dat niet elke wijn uit de champagnestreek een mousserende wijn is? In het dorp Bouzy maken ze een robijnrode wijn van de pinot noir druiven.
Genoeg over de achtergrond. Hoe zit het met champagne?
Het Champagnegebied is een appellation in het noordoosten van Frankrijk, rond de grotere plaatsen Reims, Epernay, Châlons-en-Champagne en Troyes. Het gebied bestrijkt 34.000 hectare. Door het gebied stromen de rivieren Seine, Marne en Aube. Het is een strikt afgebakende zone, waarbinnen ook weer onderscheid is gemaakt voor de beste regio’s om champagne te maken. Zo bestaan er Premier Cru (42 dorpen) en Grand Cru (17 dorpen) champagnes. Alle Grand Cru en Premier Cru dorpen liggen overigens allemaal aan de Marne en er is veel discussie over de typering. Dit is weer een heel ander verhaal en schrijf ik op een ander moment meer over.
Voor het produceren van een champagne zijn een aantal druivensoorten toegestaan. Allereerst chardonnay, pinot noir en pinot meunier. Meer dan 99% van de aangeplante druiven zijn één van deze drie soorten. Daarnaast mag er ook nog pinot blanc, pinot gris, arbane en petit meslier worden gebruikt in champagnes.
Binnen de Champagneregio zijn afspraken gemaakt over onder andere het al dan niet snoeien van de wijnstokken, een beperking van de opbrengt per hectare (hoeveel kilo druiven je mag plukken per hectare), een beperking bij de opbrengst bij het persen (hoeveel liter sap je mag persen uit een kilo druiven) en hoe lang de tweede vergisting op fles moet duren (15 maanden tot 3 jaar, afhankelijk van het type champagne).
De regels van een Champagne appellation zijn streng. Veel strenger dan menig andere appellation. Dat is nodig om de kwaliteit van de champagne te waarborgen. De champagneboer en/of producent heeft zich aan de regels te houden. Je begrijpt ondertussen dat er niet voor niets zo strikt met de naam wordt omgegaan.
Wist je dat? Als enige appellation is het in de champagne toegestaan om rode wijn aan witte wijn toe te voegen om rosé te maken.
En de andere mousserende wijnen dan?
In Frankrijk worden ze crémant genoemd (crémant de Bourgogne, crémant d’Elzas, etc.). Ook heel goed van kwaliteit en smaak. Vaak met andere druiven dan in de Champagnestreek en dat proef je ook. De bekendste mousserende wijn uit Spanje is de cava (met de druiven macabeo (viura), xarel-io, parellada en soms chardonnay). Uit Italië ken je de prosecco (druif: glera). Duitsland en Oostenrijk kennen de sekt (waarbij de zogenaamde winzersekt het meeste lijkt op champagne), Engeland de sparkling wines (een flinke variëteit in de druivenrassen en al meer dan 350 jaar!), Zuid-Afrika de cap classique of vonkelwijn en in Nederland de mousserende wijn.
Kortom: een waanzinnig breed scala om uit te kiezen. Allemaal bubbels, maar niet allemaal champagne.